Martin Luther King Jr. ni umwe mu bantu bashyizwe mu mateka nk’intwari zaharaniye amahoro, ubutabera n’ubwuzuzanye mu muryango mugari wa muntu. Yabaye umuyobozi w’ikirangirire mu rugamba rwo kurwanya ivangura ryari ryarashinze imizi muri Leta Zunze Ubumwe za Amerika, cyane cyane hagati y’abirabura n’abazungu. Ijwi rye, ijambo “I Have a Dream” yatanze mu 1963, n’ibikorwa bye by’ubutwari, byagize uruhare rukomeye mu guhindura amateka ya Amerika.
Ariko kandi, nubwo yaharaniraga amahoro, Martin Luther King Jr. ntabwo yigeze yemerwa n’inzego zose. FBI yamufataga nk’umuntu ushobora guteza umutekano muke. Ni muri urwo rwego mu myaka ya za 1960, yatangiye kumugenzura, ikamukurikirana mu ibanga, ikanashyira ingufu nyinshi mu gushaka kumuca intege.
Mu gihe cy’ubutegetsi bwa Donald Trump, hatanzwe uburenganzira bwo gushyira ahagaragara bimwe mu byegeranyo FBI yari ifite ku bugenzuzi yakoze kuri Martin Luther King Jr. Izi nyandiko zirimo ibivugwa ko King yaba yaragiranye ubusabane n’abagore benshi, imvugo zimuharabika, ndetse n’ibitekerezo by’uko yari afitanye imikoranire n’abakomunisti. Nubwo byinshi muri ibi bitari byarigeze byemezwa n’urukiko cyangwa ngo bigaragare nk’ukuri, ibivugwa muri izi nyandiko bigaragaramo uburyo FBI yageragezaga kumusiga icyasha no kumwambura icyubahiro yari afite imbere y’abantu.
Abagize umuryango wa Martin Luther King Jr. ndetse n’ihuriro ryitiriwe izina rye ryamaganye bikomeye isohoka ry’izi nyandiko, bavuga ko ari igikorwa cyo gusubiza inyuma intambwe yagezweho mu kumuhesha agaciro no kwimakaza amateka y’ukuri. Banagaragaje ko izi nyandiko zakozwe n’inzego zari zirimo ivangura ry’amoko, kandi ko zubakiye ku macenga y’igihe icyo gihe.
Iki gikorwa cyateje impaka nyinshi muri sosiyete nyamerika. Hari abavuga ko gushyira ahagaragara izo nyandiko ari ingenzi mu kumenya amateka nyayo, harimo n’ukuntu ubutegetsi bw’igihe cya King bwakandamizaga abaharaniraga impinduka. Abandi ariko bagaragaza ko izi nyandiko zitagomba gufatwa nk’ukuri kudashidikanywaho, kuko zakorewe mu buryo bwo guhungabanya izina rye, kandi nta bimenyetso bifatika zibifitiye.
Uretse ibyo, hari impungenge z’uko isohoka ry’izo nyandiko rishobora gukoreshwa n’abantu bamwe bashaka guca intege abayobora urugamba rwo kurwanya akarengane muri iki gihe, bagereranya ibivugwa kuri King n’abaharanira uburenganzira muri iki gihe.
Izi nyandiko kandi zibutsa uburyo inzego z’ubutasi zashobora kurenga ku burenganzira bw’abaturage, zigakora ibikorwa binyuranyije n’amategeko mu rwego rwo kwigwizaho amakuru. Ibi ni ubutumwa bukomeye ku bayobozi n’inzego zishinzwe umutekano, ko ububasha bafite bukwiye gukoreshwa mu murongo w’itegeko n’ubutabera.
Nubwo Martin Luther King Jr. ashobora kuba yaragize intege nke nk’umuntu, ibikorwa bye bikomeye mu guharanira uburenganzira bwa muntu ntibikwiye gusibangana cyangwa gupfukiranwa n’inyandiko zateguwe hagamijwe kumuca intege. Gushyira ahagaragara inyandiko nk’izi bisaba ubusesenguzi bwimbitse, n’ubushishozi bwo kureba amateka atari mu ndorerwamo y’ibinyoma, ahubwo mu by’ukuri n’ubutabera. King azahora ari intwari y’ubwiyunge, amahoro, n’ukwishyira ukizana — ibyo byose bitari ibintu FBI cyangwa indi nzego z’ubutasi zashoboraga kwangiza.